โพรพอลิส ( Propolis ) คือผลิตภัณฑ์จากธรรมชาติที่ได้จากรังผึ้ง เกิดจากการที่ผึ้งเก็บยอดอ่อน หรือเรซินของต้นไม้ต่างๆ มาผสมกับไขผึ้ง เกสรและน้ำมันหอมระเหยจากดอกไม้ สะสมจนเป็นสารประกอบหลากหลายชนิดกว่า 300 ชนิด ในรูปของคอมเพล็กซ์ - เรซิน ซึ่งประกอบไปด้วย เรซินหรือยางไม้ 40-50 % , ไขผึ้ง 20-35 % , น้ำมันหอมระเหย 10 % , ยอดอ่อนและเกสรดอกไม้ 5 % นอกจาก นี้ยังอุดมด้วยวิตามินและแร่ธาตุนานาชนิด
คำว่าโพรพอลิส ( Propolis )มาจากภาษากรีกโดย Pro - หมายถึง ป้องกัน , ส่วน polis - หมายถึงเมืองรวมแล้วหมายถึงป้องกันเมือง ซึ่งคำว่าเมืองในที่นี้ก็คือรังผึ้งนั่นเอง หน้าที่ของโพรพอลิส คือใช้อุดรูรั่วที่รังและป้องกันไม่ให้ศัตรูหรือเชื้อโรคเข้ามารุกรานในรังได้ ดังจะเห็นได้ว่ารังผึ้งนั้น แม้จะต้องสัมผัสกับเชื้อโรคหรือสิ่งสกปรกที่มีอยู่ทั่วไปในอากาศในสภาวะใดก็ตาม ก็ไม่พบว่าเกิดการติดเชื้อที่รังผึ้ง หรือ พบว่ามีรังผึ้งเน่าเสียเลย ถึงแม้ว่าภายในรังผึ้งจะอุดมไปด้วยน้ำผึ้งซึ่งมีน้ำตาลที่เป็นแหล่งอาหารชั้นดีของเชื้อโรคต่าง ๆ ก็ตาม จึงอาจกล่าวได้ว่าโพรพอลิสต้องมีคุณสมบัติในการยับยั้งหรือทำลายเชื้อโรคเหล่านั้นอย่างแน่นอน
นอกจากนั้นในอดีตพบว่า โพรพอลิสถูกใช้เพื่อรักษาและป้องกันโรคต่าง ๆ ยกตัวอย่างเช่น ชาวกรีกและโรมันใช้โพรพอลิส ทารักษาบาดแผลจากการสู้รบ , ทาสะดือทารกป้องกันการติดเชื้อหรือใช้อุดฟันเพื่อแก้ปวด ส่วนชาวอียิปต์ใช้โพรพอลิสเป็นส่วนประกอบในการทำมัมมี่ไม่ให้ขึ้น เชื้อรา
ปัจจุบันนักวิจัยจากหลายประเทศได้ทำการศีกษาวิจัยความมหัศจรรย์ของโพรพอลิสนี้ พบว่าโพรพอลิสเป็นสารจากธรรมชาติที่มีคุณสมบัติในการฆ่าเชื้อจุลชีพ , ฤทธิบรรเทาอาการปวดและอักเสบ โดยเฉพาะกับเนื้อเยื่ออ่อน เช่น ในช่องปากและลำคอ ซึ่งการวิจัยเหล่านี้ได้มีนักวิจัยนำมาพัฒนาและวิจัยอย่างต่อเนื่องจนได้รับการยอมรับกันในระดับสากล จนนักวิจัยทั่วโลกขนานนามว่า “ โพรพอลิส คือ ทางเลือกใหม่ที่อาจใช้เพื่อทดแทนยาแผนปัจจุบันก็เป็นได้ ”
- Ghisalberti EL. Propolis: a review. Bee World 1979;60 : 59-84.
- Macucci MC. Propolis: chemical composition, biological properties and therapeutic activity. Apidologie 1995; 26:83-99.
- Dobrowolski JW, Vohara SB, Sharma K, et al. Antibacterial, antifungal, antiamoebic, anti-inflammatory and antipyretic studies on propolis bee products. J Ethnopharmacol 1991;35:77-82.
- Bankova VS, Popov SS, Marekov NL. A study on flavonoids of propolis. J Nat Prod 1983;46:471-474.